blog

На 17 септември 2025 година, Википедија на македонски јазик официјално ја достигна бројката од 155.000 енциклопедиски статии, поставувајќи уште една важна пресвртница во развојот на слободното знаење достапно на македонски јазик. Овој успех претставува резултат на две децении посветена работа од страна на заедницата на волонтери, уредници, поддржувачи и ентузијасти, кои постојано придонесуваат кон зголемување на квалитетот и обемот на содржините на македонската верзија на најголемата онлајн енциклопедија во светот.

Од идеја до енциклопедиска реалност

Википедија на македонски јазик беше започната во септември 2003 година како дел од глобалното движење за слободно знаење. Првата статија беше создадена со многу ентузијазам, а денес, повеќе од 20 години подоцна, проектот се разви во респектабилен дигитален ресурс кој опфаќа теми од сите области на човековото знаење – историја, наука, уметност, култура, географија, технологија, биографија, и многу други.

Со секоја нова статија, Википедија на македонски јазик станува се подостапна и покорисна алатка за ученици, студенти, наставници, новинари, истражувачи, и сите граѓани кои сакаат брзо и лесно да дојдат до веродостојни информации на својот мајчин јазик.

Зад бројките стои заедница

Иако бројката од 155.000 статии сама по себе е импресивна, уште поважно е тоа што зад ова достигнување стои заедница – група луѓе кои веруваат во мисијата на слободното знаење. Википедија на македонски јазик е целосно базирана на волонтерска работа. Секој уредник, без оглед на својата возраст, професија или искуство, има еднаква можност да уредува, подобрува или креира нови содржини.

Оваа отвореност и соработка е клучниот фактор што овозможи Википедија на македонски јазик не само да опстане, туку и да прерасне во значаен национален и регионален ресурс.

Што значи 155.000 статии? 

Оваа бројка не е само симболичен доказ за раст. Таа претставува:

• Зголемена покриеност на теми од македонскиот и светскиот контекст

• Подобра застапеност на македонската култура, историја и јазик на интернет

• Поголема достапност на едукативни материјали за ученици и наставници

• Јакнење на дигиталната писменост и критичкото размислување кај корисниците

Повикуваме на учество!

Секој може да стане дел од овој проект. Не мора да сте експерт или професионален писател. Доволно е да имате желба да споделите знаење, да придонесете за заедницата, и да помогнете во подобрување на содржините достапни за сите.

Доколку сакате да се приклучите кон уредувањето на Википедија, да учествувате во проекти, уредувачки маратони или обуки – ве охрабруваме да го направите првиот чекор. Почнете со читање, потоа пробајте да уредите, а наскоро можеби и вие ќе ја напишете 156.000-тата статија!

Благодарност до заедницата

Овој успех е заеднички. Благодарност до сите досегашни уредници, поддржувачи, организации и институции кои на кој било начин придонеле за развојот на Википедија на македонски јазик. Вашиот труд и посветеност се дел од нешто многу поголемо – светската мрежа на слободно знаење.

Продолжуваме понатаму

Растот на Википедија на македонски јазик не застанува тука. Напротив, ова е само уште една станица на патот кон уште поголема покриеност, квалитет и достапност на информации на македонски јазик. Заедно, можеме да создадеме енциклопедија што ќе им служи на идните генерации.

Придружете ни се! Википедија ја градиме заедно.

Викиекспедициите се теренски активности организирани од волонтери на Википедија и сродните проекти, со цел да се истражуваат и документираат различни подрачја од Македонија. Овие експедиции претставуваат важен спој меѓу теренското истражување, културолошката евиденција и дигиталното волонтерство, преку кои на јавноста ѝ се овозможува пристап до точни, ажурирани и визуелно богати информации за населените места, историските објекти, верските храмови, природните реткости и локалната архитектура.

Идејата зад овие експедиции е не само да се создаде и збогати енциклопедиска содржина на Википедија и нејзините сестрински проекти, туку и да се придонесе кон зачувување на културното наследство преку дигитална документација, особено на објекти и места кои често се изоставени од јавниот фокус или се недоволно истражени.

По официјалното завршување на летните активности во рамки на викиекспедициите во август 2025 година, дел од учесниците одлучија да го искористат викендот пред големиот празник Голема Богородица (23-24 август) за третата викиекспедиција за 2025 година, овој пат на територијата на Струшко Поле и околните планински села на масивот Караорман. Оваа теренска експедиција имаше за цел дополнително да се обработи општина Струга, која првпат беше посетена во рамки на викиекспедиција во 2018 година.

Во попладневните часови на 22 август, петок, тимот на википедијанци пристигна во Струга, каде што беше организирано сместувањето за дводневната работа на терен.

Првиот ден од експедицијата започна со посетата на селото Калишта, кое претходно беше вклучено во експедицијата во Дримкол во 2018 година. Сепак, поради ограниченоста на таа претходна посета, овојпат селото беше подетално документирано, вклучително и сите цркви, како и викенд-населбата Елен Камен, каде се наоѓа пештерната црква „Св. Атанасиј“. Потоа беше посетено селото Радожда, познато по своите бројни црковни објекти. За жал, и покрај обидите, не беше пронајдена една од црквите која според податоците се наоѓа над селото, па нејзината документираност ќе остане за некоја идна прилика.

По Радожда, експедицијата продолжи кон селото Мали Влај, сместено веднаш под граничниот премин „Ќафасан“. Иако претходно постоеја податоци за повеќе цркви, на терен беа забележани помалку од очекуваното, а отсуството на мештани дополнително го отежна истражувањето. Следуваа кратки посети на селата Франгово и Радолишта. Во последното беа документирани бројни објекти, меѓу кои училиште, џамија, турбе и археолошки локалитет со ранохристијанска базилика, која беше фотографирана од воздух со дрон.

Во продолжение беа посетени и селата Шум и Заграчани, а потоа и Долна Белица, која исто така беше вклучена во експедицијата во 2018 година. Две од трите цркви тогаш не беа документирани, па сега повторно беа побарани. Успешно беше пронајдена една од нив, кај која се наоѓаат и селските гробишта, како и споменик на загинати австро-унгарски војници — објект што за првпат се регистрира во рамките на нашите истражувања.

Понатамошните посети опфатија неколку села на јужниот дел од Струшко Поле: Добовјани, Ташмаруништа, Горно и Долно Татеши и Поум. Во Ташмаруништа, поради почетокот на дождот, беше оневозможено целосно документирање на сите цркви. Времето остана нестабилно и при посетата на селата Татеши, каде сепак се овозможи фотографирање. Денот заврши со посета на селата Џепин и Корошишта, по што учесниците пристигнаа во селото Рамне, каде беа гости во селското домаќинство „Пирустија Неданоски“.

Вториот ден започна со Мислешево, каде имаше отворена пекарница. Следеа кратки, но ефикасни посети на селата Мороишта и Драслајца, каде објектите беа добро означени. Во селото Ливада беше регистрирана и фотографирана една стара кула, налик на куќа, покрај останатите објекти. Во Биџево имаше кратка недоразбирање со мештани околу користењето на дрон, кое брзо беше разрешено, по што продолжи документирањето. Следеше посета на селото Ложани, каде поради бројот на верски објекти, екипата се задржа подолго. По дополнително фотографирање на џамијата во Биџево, се продолжи кон Ново Село, уште едно во низата села со тој назив.

Со тоа беше завршено истражувањето во Струшко Поле и екипата се упати кон планинските села на Караорман. Најпрвин беше забележано напуштеното село Тоска, а потоа беше посетено селото Богојци. Во Брчево, каде тимот се задржа најдолго, прво неуспешно се обиде да ја пронајде црквата „Св. Димитриј“, која беше означена на погрешна локација. По разговор со мештани, беше откриена точната местоположба, а исто така беше посетен и новоизградениот параклис „Св. Петка“.

Потоа беше посетено селото Мислодежда, а потоа експедицијата се насочи кон областа Малесија, започнувајќи со селото Присовјани. Таму беа фотографирани три цркви, од кои една немаше претходна визуелна документација. Селото беше сликано и со дрон. Следуваа селата Збажди и ’Ржаново, до кои се стигна по земјен пат со отежнати делници. Во двете села беше направена фотографска документација со дрон, а со тоа официјално заврши теренската работа. Денот заврши со вечера во ресторанот „Куќата на Мијаците“.

Со документирани 27 нови села и три повторно посетени, како и повеќе десетици верски, културни и историски објекти, оваа дводневна експедиција претставува значаен придонес во документирањето на Струшко Поле и планинските села на Караорман. Поминати беа над 600 километри, фотографирани објекти за кои не постоеше претходна документација и ажурирани постоечки податоци.

Оваа теренска активност уште еднаш потврди колку е важна улогата на волонтерските викиекспедиции во зачувување и пренесување на локалното знаење преку слободни и јавни платформи. Воедно, покажа дека со ентузијазам, тимска работа и упорност, може да се постигне многу во насока на дигитална архива на културното наследство на Македонија.

Книжевноста отсекогаш била огледало на културниот и духовниот развој на човештвото. Таа пренесува идеи, чувства и историски контексти од генерација на генерација, нудејќи ни прозорец кон светови што постоеле, постојат или допрва ќе бидат замислени. Европската книжевност, како еден од столбовите на светската литература, претставува неисцрпен извор на инспирација, знаење и културно наследство.

Со цел да се поттикне збогатување на Википедија на македонски јазик со квалитетни содржини поврзани со оваа богата тематика, се организира уредувачки натпревар на тема „Европска книжевност“. Натпреварот претставува одлична можност за сите љубители на пишаниот збор – без разлика дали се искусни википедијанци, студенти, наставници, истражувачи или нови корисници – да дадат личен придонес кон ширењето на слободното знаење, притоа натпреварувајќи се за награди.

Натпреварот ќе се одржи во периодот од 13 септември до 12 октомври 2025 година, и е отворен за сите заинтересирани.

Тема и критериуми за учество

Главна тема на натпреварот е европската книжевност. Прифатливи се статии кои се однесуваат на:

• Европски автори (поети, романсиери, драмски писатели итн.),
• Книжевни дела создадени и издадени во Европа,
• Книжевни правци, школи, движења и стилови,
• Историја и развој на книжевноста во поединечни европски земји.

Важно: Статиите за книжевници од неевропско потекло и книжевни дела првобитно издадени надвор од Европа нема да бидат земени предвид при оценувањето дури и да се дел од книжевноста на некои од јазиците коишто се службени во европските земји.

Сите статии мора да бидат напишани:

• Во енциклопедиски стил,
• Со наведени и проверливи извори,
• Во согласност со начелата и насоките на Википедија.

Награди и бодување

За да може некој учесник да се квалификува за награда, потребно е да создаде или подобри најмалку 25 статии, со просечна оценка од најмалку 2,0 (од можни 3 поени) по проценка на Оценувачкиот одбор.

Главни награди:

• Прва награда за најдобар уредник – вредносен купон од 12.000 денари
• Втора награда за најдобар уредник – вредносен купон од 6.000 денари
• Трета награда за најдобар уредник – вредносен купон од 3.000 денари

Специјални награди:

• Награда за најдобра поединечна статија – вредносен купон од 5.000 денари
• Награда за најдобар нов учесник – вредносен купон од 2.000 денари
• Посебна награда за истакнат придонес – вредносен купон од 3.000 денари

Наградите ќе бидат купени по завршувањето на уредувачкиот натпревар во вид на ваучери од продавница со седиште во Македонија.

Ги повикуваме сите вљубеници во книжевноста, пишувањето и слободното знаење да се приклучат на овој уредувачки натпревар и да го претворат својот интерес во корисен и видлив придонес за заедницата. Ова не е само натпревар за награди, туку и можност за учење, истражување, меѓусебна соработка и промовирање на богатата европска книжевна традиција.

Уредувајте, споделувајте знаење и станете дел од пошироката мисија на Википедија – да ја направиме слободната енциклопедија поквалитетна, подостапна и побогата за сите!

 

Кампањата „Статии без илустрација“ претставува дел од една од најзначајните глобални иницијативи на Викимедија за унапредување на визуелната претстава во содржините на Википедија. Иако платформата постојано се надградува со нови и квалитетни текстови, многу статии остануваат без соодветна илустрација – што го отежнува нивното разбирање и визуелно доживување. Токму затоа, оваа кампања има цел да го намали овој јаз, поттикнувајќи активни уредувачи да внесуваат релевантни слики и фотографии во постоечки статии.

Илјадници фотографии се достапни на Заедничката ризница, поставени преку бројни ГЛАМ проекти, институционални соработки и фотографски натпревари што се одржувале низ годините. Овие визуелни материјали се вистински ресурс кој заслужува да биде правилно искористен. Преку внимателен избор и вметнување на илустрации во соодветни статии, се подобрува не само нивниот изглед туку и нивната едукативна и информативна вредност.

Викимедија МКД и оваа година им овозможи на уредувачите да дадат свој придонес во рамки на кампањата и воедно да освојат награди. Кампањата се одржа од 1 јули до 31 август 2025 година, со јасно утврдени критериуми за учество и бодување.

Награди беа предвидени за највредните учесници кои имаа поставено илустрација на најмалку 100 различни постоечки статии на Википедија на македонски јазик. Секоја валидно илустрирана статија носеше еден поен, независно од бројот на слики вметнати во неа. Не се земаа предвид новосоздадени статии создадени само за целите на кампањата. Учесниците можеа да користат неограничен број фотографии, под услов тие да се со слободна лиценца или во јавна сопственост. При секое зачувување на измена, задолжително се вклучуваше ознаката #WPWPMK, како и на самата статија.

По завршувањето на кампањата, со гордост ги објавуваме добитниците на наградите.

Првата награда-  Тиверполник – 758  валидни илустрации- вредносен купон во износ од 12.000 денари.

Втората награда беше доделена на четворица корисници кои исто така остварија значителен број придонеси:

• Marco Mitrovich – 321 валидни илустрации- вредносен купон во износ од 6.000 денари
• Chnitke – 296 валидни илустрации – вредносен купон во износ од 6.000 денари
• P.Nedelkovski  – 189 валидни илустрации – вредносен купон во износ од 6.000 денари
• Bojan9Spasovski – 183 валидни илустрации – вредносен купон во износ од 6.000 денари

Вкупно учествуваа 12 уредници, а беа поставени 1985 валидни илустрации во статии на Википедија на македонски јазик.

Викимедија МКД упатува искрена благодарност до сите учесници кои со својата посветеност, време и енергија придонесоа за подобрување на слободното знаење. Кампањата „Статии без илустрации“ уште еднаш потврди дека заедничкото вложување и ангажман можат да резултираат со видливи и вредни промени.

Ова не е само уште една натпреварувачка активност – ова е заеднички напор да се направи Википедија поинформативна, поразбирлива и повизуелна. Со секоја нова фотографија, со секоја нова илустрација, се гради поцелосна слика на слободното знаење – достапно за сите.

Овогодинешната конференција Викиманија се одржа во Најроби, Кенија во периодот 6–9 август 2025 година под слоганот „Вклучителност. Влијание. Одржливост“. Ова беше јубилејното 20. издание на конференцијата којашто по третпат се одржа во Африка и по првпат во подрачјето на Источна Африка. Место на одржување на настанот беше хотелот Трејдмарк, а на конференцијата учествуваа 776 учесници со физичко присуство и околу 1.600 учесници на далечина од над 135 земји. Претставник на викизаедницата во Македонија беше Кирил Симеоновски – член на Извршниот одбор на Викимедија МКД.

Викиманија е главен меѓународен собир на викимедииното движеење којашто секоја година се одржува во различен дел од светот во организација на месната викизаедница со поддршка од страна на Фондацијата Викимедија. Темите коишто се застапени на конференцијата се однесуваат на викимедиините проекти, програмите со отворен код, слободното знаење, како и активностите коишто се прават за нивно промовирање во општеството. Конференцијата за првпат е одржана во Франкфурт, Германија во 2005 година.

Слично како и во изминатите години, програмата вклучуваше претконференциски ден на којшто се одржаа повеќе кратки семинари и состаноци. Особено внимание привлече семинарот наменет за уредници со посебни права на којшто уредниците коишто располагаат со овие права (на пр. администратори, бирократи итн.) имаа можност да споделат искуства за употребата на администраторските алатки, како и да се запознаат со борбата против дезинформациите, посредувањето при решавање на спорови и алатките коишто помагаат да се постигне неутрална гледна точка.

Свеченото отворање на конференцијата се одржа на 6 август во попладневните часови. Најпрво, присутните беа пречекани со традиционален племенски танц од Кенија, по што следуваше претставување на членовите на организацискиот одбор на конференцијата. Говор за време на отворањето одржа и извршната директорка на Фондацијата Викимедија Маријана Искандер којашто се осврна на претстојното одбележување на 25-годишниот јубилеј од постоењето на Википедија на почетокот на 2026 година. За крај, на сцената излезе соосновачот на Википедија Џими Велс којшто ги обзнани добитниците на наградата „Викимедијанец на годината“ во неколку категории. Добитник на главната награда беше Роберт Сим за неговиот придонес во создавањето содржини поврзани со Сингапур на Википедија, основањето корисничка група во оваа земја во 2023 година, како и помошта за координирање на Викиманија којашто истата година се одржа во Сингапур. Свеченоста продолжи со неформален дел во којшто учесниците имаа можност со пијалак меѓусебно да се запознаат и дружат.

Главната конференциска програма се состоеше од предавања, работилници, панел-дискусии, демонстрации и кратки говори на теми поврзани со развојот на заедниците, примената на Википедија во образованието, документирањето на културното наследство преку соработка со ГЛАМ-установи, обезбедувањето и искористувањето отворени податоци, спроведувањето проекти за премостување на јазовите во поглед на разноликоста и инклузивноста, ползувањето на наодите од спроведените истражувања на Википедија при осмислувањето мерки и политики, развојот на алатки за зголемување на продуктивноста во уредувањето, како и влијанието на вештачката интелигенција во развојот на викимедиините проекти. За време на конференцијата беа доделени и наградите за најзанимливите алатки, и тоа: AbuseFilter Analyzer како најкорисна алатка за заедницата, Database Report како најунапредена и Paulina како најиновативна алатка. Програмата вклучуваше и сесии коишто имаа за цел да го привлечат вниманието на присутните на креативен начин, па така последниот ден од конференцијата се одржа работилница во којашто присутните беа запознаени со постојните викиигри коишто користат содржини од викимедиините проекти, а потоа секој присутен беше повикан да осмисли концепт за пет нови игри коишто понатаму ќе бидат разгледани од страна на техничките лица во Фондацијата Викимедија.

Конференцијата беше затворена со свеченост којашто се одржа на 9 август во попладневните часови. На затворањето им се изрази благодарност на членовите на организацискиот одбор за успешно организираната конференција, а потоа беше претставен организацискиот одбор на Викиманија 2026 којашто ќе се одржи во Париз, Франција во периодот 21–25 јули 2026 година. Потоа, на сцената се појави викимедијанскиот хор којшто изведе неколку познати свахилски песни. Свеченоста заврши со забава во вечерните часови на којашто имаше музика во живо и се служеше традиционална храна.

Освен официјалниот програмски дел, конференцијата изобилуваше со дружење и друштвени настани коишто беа организирани во Најроби и во неговата околина. Голем број од учесниците отидоа на сафари во околниот национален парк „Најроби“, интерес имаше и во посета на урбаната шума Карура којашто се наоѓа во градот, а некои посетија подалечни места во Кенија и околните земји.

 

Во рамките на образовната програма на Викимедија МКД, Вики клубовите претставуваат места каде што младите ученици имаат можност да го истражуваат светот на знаењето на еден поинаков и креативен начин. Преку практична работа на Википедија тие учат како да користат проверливи извори, како да ги преточат информациите во енциклопедиски статии и како да придонесуваат кон заедничката ризница на слободно знаење. Овие активности не се само обука за дигитални и истражувачки вештини, туку и поттик за критичко размислување, соработка и активно граѓанско учество.

На 28 август 2025 година, Викимедија МКД организираше уредувачки маратон на тема „Езера“ за членовите нa  Вики клубот во Куманово. Настанот беше дел од редовните активности со кои младите ученици од Куманово се охрабруваат да го збогатуваат слободното знаење на Википедија на македонски јазик, истовремено стекнувајќи нови истражувачки и дигитални вештини.

Под внимателно менторство на координаторката на Вики клуб Куманово, Стојна Арсовска Доневска, на маратонот учествуваа 11 ученици. Тие работеа со голема енергија и ентузијазам, истражувајќи информации за езера од светот, и ги преточуваа своите сознанија во добро структурирани и енциклопедиски статии. Како резултат на нивниот заеднички труд, беа создадени и уредени 22 нови статии, со што се збогати содржината на Википедија на македонски јазик за темата езера.

Маратонот претставуваше и можност учениците дополнително да ги усовршат своите вештини за уредување, да ја продлабочат примената на правилата на Википедија и да ја истакнат важноста на проверливи и точни извори при создавањето на слободни содржини. Тие покажаа голема одговорност и креативност при подготовката на текстовите, а поддршката и насоките од менторката беа клучни за успешно завршување на задачите.

Овие активности имаат двоен придонес – од една страна, младите учат како критички да размислуваат, да истражуваат и да создаваат, а од друга страна, целата заедница добива поквалитетна и побогата Википедија на македонски јазик.

Со уредувачкиот маратон на тема „Езера“, Вики клуб Куманово уште еднаш покажа дека претставува динамична средина во која децата не само што учат, туку и активно придонесуваат во градењето на глобалната ризница на знаење. Викимедија МКД продолжува да ги поддржува ваквите иницијативи, кои ги инспирираат младите да станат дел од поширокото вики-движење и да ја почувствуваат важноста на слободното знаење во секојдневието.

Фотографскиот материјал од настанот може да го погледнете на следнава врска.

Во ера на дигитална едукација и споделување на знаење, Википедија претставува платформа каде секој поединец може да остави трага. На 18 август 2025 година, токму во тој дух, беше организиран уредувачки маратон на тема „Филм“, како дел од меѓународната иницијатива #ВикиГоСакаФилмот (Wiki Loves Film). Овој настан претставуваше можност за сите љубители на филмот, културата и слободното знаење да придонесат со свои текстови и да помогнат во збогатување на содржините на Википедија на македонски јазик.

Настанот беше отворен за сите активни (и нови) уредници, без разлика на нивното искуство. Целта беше едноставна, но значајна — да се подобри покриеноста на теми од областа на филмот: играни и документарни филмови, истакнати личности од филмската индустрија, филмски фестивали, историја на кинематографија и многу повеќе.

Во текот на маратонот, вкупно 14 уредници од различни делови на земјата се приклучија на иницијативата, вложувајќи го своето време, знаење и интерес во создавање на нови квалитетни содржини. Благодарение на нивниот ентузијазам и посветеност, беа напишани 23 нови статии, со што Википедија на македонски јазик доби нови страници посветени на филмската уметност.

За да се поттикне мотивацијата и да се одбележи придонесот на учесниците, беше предвидена награда. Извлекувањето на добитникот беше одржано на 21 август 2025 година, и беше пренесувано во живо преку инстаграм профилот на Викимедија МКД. Добитник на наградата – вредносен ваучер е  Bojan9Spasovski , за неговата статија „Јан Сверак“.

Овој уредувачки маратон не беше само натпревар; тој беше потсетник за моќта на заедничката работа и за важноста од достапно и слободно знаење. Филмот како уметничка форма не само што инспирира, туку и едуцира – токму како што тоа го прави и Википедија.

Иницијативи како #ВикиГоСакаФилмот се доказ дека ентузијазмот на поединци може да доведе до колективен успех. Со секоја напишана статија се гради посилна, поразновидна и подостапна база на знаење на македонски јазик.

Им изразуваме голема благодарност на сите учесници кои со својот придонес го направија овој маратон успешен. Вашата посветеност и љубов кон знаењето и културата се движечката сила зад оваа иницијатива. Ги охрабруваме сите заинтересирани да продолжат да уредуваат и во иднина, да се приклучат на следните настани и да бидат дел од мисијата за слободно знаење достапно за сите.

Следете нè за повеќе активности, кампањи и можности за учество. Секој може да уредува. Секој може да придонесе. И секој глас има вредност — особено кога се слуша преку страници што траат.

Истражувањето и документирањето на локалната културна, верска и архитектонска историја претставува суштински дел од зачувувањето на колективната меморија на еден народ. Со таа цел, тимот на википедијанци, инспириран од потребата за збогатување на дигиталната ризница на знаења, се впушти во уште една теренска викиекспедиција, овојпат насочена кон еден помалку познат, но историски и културолошки мошне значаен предел во југозападниот дел на Македонија – Цапарско Поле, познато и како Ѓаваткол. Оваа област, која административно припаѓа на Општина Битола, крие мноштво села со богата историја, уникатна архитектура и духовно наследство што со текот на времето сè повеќе паѓа во заборав.

Во текот на третиот викенд од месец јуни (21-22 јуни), нашиот тим се реши да ја документира оваа област преку фотографии и записи од терен, со цел подетално претставување на овие села во рамки на Википедија. Целта беше не само да се регистрираат постојните културно-историски споменици, туку и да се долови духот на овие места – нивната сегашност, архитектонскиот карактер, религиските објекти, училиштата, и секако, природната убавина која ги опкружува.

Веќе околу 9 часот тимот беше во првото село Братин Дол, со што започна експедицијата. Движејќи се по стариот магистрален пат Битола-Ресен, тимот застана и кај мото-крос патеката Братин Дол каде има и мало вештачко езеро, за да ги фотографира со дрон. Првото село кое беше посетено беше Српци, каде што беа направени фотографии од главната селска црква, како и манастирот над селото. По Српци, следуваше Рамна каде што исто така беше фотографирана црквата над селото, која всушност се наоѓа на местото на некогашното старо село и се зачувани неколку куќи околу нејзе. Од селото беа направени и неколку фотографии од старите куќи, како и од задружниот дом. По Рамна, следуваше Лера, каде што беа фотографирани селската џамија, како и селското училиште. По Лера, следуваше Доленци. Следно беше селото Кажани, каде се наоѓаат бројни општествени објекти и поранешниот участок (полициска станица). Од Кажани тимот се упати кон Ѓавато, во кое беа фотографирани двете селски цркви.

Потоа беше посетено селото Маловиште, кое единствено влегува во рамките на националниот парк Пелистер. Тука беа фотографирани  црквата „Св. Петка“ и манастирот „Св. Ана“ над селото. До манастирот води козја планинска патека и се стигнува за 30-тина минути од селото. По Маловиште, дојде на ред поранешниот општински центар, селото Цапари, каде исто така имаше повеќе цркви. Тука беа фотографирани црквата „Св. Атанасиј“, како и црквата  „Св. Спас“.

Вториот ден тимот го започна со посета на Ротино. Откако тука беа посетени и фотографирани селските цркви, следуваше селото Магарево, во кое беа фотографирани селската и манастирската црква. По Магарево, следуваа селата: Трново, Нижеполе и Дихово. По овие потпелистерски села википедијанците се упатија кон селото Крстоар, од кое имаа само неколку фотографии од селската црква и од манастирот во склоп на велоекспедиција спроведена во 2018 година, но не беше целосно посетено.  Од манастирот над Крстоар води и патот за манастирот на селото Буково, и манастирот е доста уреден, како и претходниот Крстоарски манастир. Потоа следеше селото Орехово, каде што беа фотографирани селската црква и самото сретсело, како и поранешното училиште.

Како на крај на оваа експедиција, беа посетени селата сместени веднаш до градот Битола, Горно Оризари и Раштани, како и местото каде што се наоѓало Битолското кале и каде се забележуваат основите на некогашната црква „Пресвета Богородица“, која била навистина голема. Од неа беа направени одлични дронски фотографии, а таму тимот направи и групна фотографија, со што ја заврши оваа експедиција.

Со оваа дводневна теренска акција, тимот на википедијанци успеа да посети и фотографира вкупно 15 нови села, како и да ја обнови документацијата за уште четири села кои претходно биле површно обработени. Притоа беа поминати над 600 километри, снимени десетици фотографии од значајни локации – цркви, манастири, џамии, училишта, заеднички домови, па дури и остатоци од средновековни утврдувања. Секоја фотографија и секоја белешка претставува мал, но вреден чекор кон заштитата и промоцијата на ова непроценливо локално наследство.

Освен што ги збогатија содржините на Википедија, овие теренски посети придонесоа и за подигнување на свеста за значењето на овие села и потребата од нивна подобра заштита, валоризација и, секако, повторно оживување. Истовремено, овие експедиции ја нагласуваат улогата што дигиталната заедница може да ја одигра во процесот на зачувување на културното наследство – преку волонтерска работа, љубопитност и чувство на одговорност кон минатото.

Со исполнети срца, нови сознанија и богата фото-документација, тимот успешно ја заврши оваа експедиција, оставајќи зад себе уште една мапирана трага од македонската историја на дигиталната платформа што ѝ припаѓа на целата планета.

Викимедија МКД, како дел од глобалното Викимедија движење, постојано работи на промовирање и поддршка на слободното знаење преку развој и унапредување на проектите на Википедија на македонски јазик. Еден од клучните начини за поттикнување на уредувачката активност и збогатување на содржината се токму тематските уредувачки маратони што редовно се организираат со цел да се мотивираат волонтерите и да се насочи вниманието кон значајни, но често запоставени теми.

Уредувачкиот маратон „СИЕ Пролет“ претставува дел од меѓународната иницијатива за создавање и подобрување на содржини поврзани со државите од Средна и Источна Европа. Овој проект не само што ги поврзува Википедијанските заедници од различни земји, туку и отвора простор за прекугранична соработка, културна размена и градење на подобро разбирање на регионот. Темите кои се обработуваат опфаќаат историја, култура, општествени прашања, политика, географија и многу други области кои го претставуваат богатството и разновидноста на СИЕ.

Уредувачкиот маратон „СИЕ Пролет 2025“ се одржуваше од 1 април до 30 април 2025 година. На натпреварот учествуваа повеќе уредници кои придонесоа со своите знаења и вештини. Овој натпревар имаше за цел да помогне во подобрување на постоечките и создавање на нови статии на различни теми од сите држави во рамките на регионот Средна и Источна Европа (СИЕ). Со ваквото објавување на нови содржини и подобрување на постоечките, учесниците овозможуваат пристап до квалитетни информации од оваа област за сите корисници на Википедија.

Оценувањето на статиите беше задача на оценувачкиот одбор, составен од искусни Википедијанци, кои внимателно ги анализираа и оценија содржините според стандардите и правилата на Википедија. Процесот на оценување беше траен и темелен, осигурувајќи објективност и квалитет при изборот на победниците. Така, со гордост ги објавуваме добитниците на наградите:

• I награда: Тиверополник – вредносен купон во вредност од 10.000 денари.
• II награда: 19user99 – вредносен купон во вредност од 5.000 денари.
• III награда: Emilija Dobreva– вредносен купон во вредност од 3.000 денари.

Покрај овие награди, се доделуваат и следните дополнителни награди:

• Награда за најдобра статија:„Никола Тесла“ од Тиверополник  – вредносен купон во вредност од 4.000 денари.
• Награда за најмногу уредени статии: 19user99 со 91 уредена статија за 46 различни земји учеснички– вредносен купон во вредност од 2.000 денари.

Вкупно учествуваа 9 уредници и беа напишани 573 статии.

Уредувачкиот маратон „СИЕ Пролет 2025“ претставува уште еден успешен пример за тоа како заедницата може да придонесе кон создавање на квалитетно и достапно знаење. Со ентузијазам, вложено време и посветеност, уредниците покажаа дека дигиталната писменост, истражувањето и волонтерството можат да дадат значајни резултати.

Им благодариме на сите учесници за нивниот труд и ангажман, како и на членовите на оценувачкиот одбор за нивната посветена работа. Овие иницијативи не само што го збогатуваат дигиталното знаење, туку и градат посилна, поповрзана и поинформирана заедница. Со нетрпение го очекуваме следниот маратон и новите содржини што ќе произлезат од него!

Учењето не мора секогаш да се одвива само преку учебници. Современите образовни практики сè повеќе го вклучуваат интернетот како алатка за истражување, создавање и споделување знаење. Во таа насока, Википедија станува моќна платформа каде што младите можат не само да читаат, туку и самите да придонесуваат. Преку Вики клубовите, учениците добиваат шанса да се запознаат со основите на енциклопедиско пишување, да стекнат дигитални вештини и да се вклучат во глобалната заедница на создавачи на слободно знаење.

На 2 јули 2025 година во Куманово, започна со работа нов Вики клуб. Овој клуб е дел од пошироката образовна програма на Викимедија МКД и има за цел да ги воведе учениците во светот на Википедија и слободното знаење. На настанот учествуваа вкупно 12 ученици од повеќе училишта од Куманово.

Настанот го отвориja Снежана Штрковска, извршен директор на Викимедија МКД и Боса Филиповиќ, менаџер за образовна програма на Викимедија МКД, кои одржаа интерактивна презентација за основните принципи на Википедија, важноста на слободниот пристап до информации и начинот на кој се уредуваат енциклопедиски содржини. Учениците со љубопитност слушаа за процесот на уредување, правилата за користење извори и значењето на точноста и неутралноста во пишувањето.

По воведниот дел, учениците за првпат добија практична можност да уредуваат на Википедија – чекор што за многумина од нив претставуваше сосема ново и возбудливо искуство. Ден пред тоа беше 1 јули, Меѓународниот ден на Канада, па токму таа тема беше инспирација за првите статии. Учениците уредуваа статии посветени на канадски писателки, што им овозможи не само да се запознаат со процесот на енциклопедиско пишување, туку и да истражуваат за значајни личности од друг културен контекст. Со поддршка од менторите на Викимедија МКД и на координаторката на клубот, Стојна Арсовска-Доневска, учениците ги применија новите знаења.

Резултатот од оваа прва активност беше повеќе од успешен – вкупно беа напишани 19 нови статии на Википедија на македонски јазик.  За многу од учениците, ова беше првпат да видат како нивната работа веднаш станува дел од глобалната енциклопедија – чувство на гордост и мотивација што сигурно ќе ги води понатаму во нивниот вики-пат.

Ова отворање претставува свеж почеток за младите од Куманово кои сакаат да истражуваат, пишуваат и учат на поинаков начин. Со активностите во рамки на Вики клубот, тие ќе имаат простор да ја изразат својата љубопитност и креативност, да ги развиваат своите истражувачки способности и да станат активни учесници во ширењето на слободното знаење. Вики клубот во Куманово претставува вредно засилување на мрежата на вакви клубови низ Македонија и ветува продуктивна и инспиративна иднина за сите негови членови.

Фотографскиот материјал од настанот може да го погледнете на следнава врска.